Ảnh hưởng của lượng ăn vào sau cai sữa đến năng suất, hình thái ruột và khả năng bị tiêu chảy ở heo con

Bài viết đã bình luận

Engelsmann MN, Nielsen TS, Hedemann MS, Krogh U, Nørgaard JV. Effect of postweaning feed intake on performance, intestinal morphology, and the probability of diarrhoea in piglets. Animal. 2023; 17: 100891. https://doi.org/10.1016/j.animal.2023.100891

Đọc tóm tắt bài viết đã được bình luận

Bình luận học thuật, của Josep Gasa

Khi cai sữa, heo con thường gặp phải sự thay đổi trong cấu trúc đường ruột, tỷ lệ tiêu chảy cao và giảm lượng ăn vào. Tuy nhiên, mối liên hệ trực tiếp giữa lượng ăn vào trong những ngày đầu sau cai sữa và sự xuất hiện tình trạng tiêu chảy vẫn chưa được xác định rõ ràng. Trong nghiên cứu này, tổng cộng 120 heo con được cai sữa ở 28 ngày tuổi (trọng lượng trung bình 7,2 ± 0,26 kg) được nuôi nhốt riêng và phân bổ vào năm nhóm chế độ dinh dưỡng khác nhau:

• Hai khẩu phần có hàm lượng protein thô khác nhau.
• Ba khẩu phần có mức threonine và tryptophan khác nhau.

Tác động có thể có của thành phần thức ăn không được phân tích trong nghiên cứu này mà sẽ được đề cập trong một bài báo khác của cùng nhóm tác giả.

Sau khi nhận thức ăn trong bốn ngày sau khi cai sữa, những heo sau đây đã được chọn:

• 30 heo con tiêu thụ nhiều thức ăn nhất (181 ± 5,75 g/ngày, lượng ăn vào CAO).
• 30 con heo con tiêu thụ ít thức ăn nhất (35,7 ± 5,9 g/ngày, lượng ăn vào THẤP).

Số heo con còn lại (60 con) bị loại khỏi nghiên cứu. Ngoài việc đánh giá khả năng tăng trưởng, nghiên cứu còn theo dõi tình trạng phân, lấy mẫu máu vào các ngày thứ 4, 14, 21 và 28 sau cai sữa. Đến ngày thứ 28, heo con được lấy mẫu niêm mạc ruột và đại tràng để phân tích.

Kết quả vào ngày thứ 28 sau cai sữa cho thấy, so với heo ở nhóm có lượng ăn vào THẤP, heo ở nhóm có lượng ăn vào CAO có:

• Lượng ăn vào, trọng lượng và tốc độ tăng trưởng cao hơn đáng kể.
• Nguy cơ tiêu chảy cao hơn 55%.
• Được điều trị bằng nhiều loại kháng sinh hơn.

Về các chỉ số chuyển hóa và đường ruột, heo con ở nhóm có lượng ăn vào CAO có:

• Nồng độ protein trong máu ở giai đoạn cấp tính cao hơn.
• Số lượng tế bào tiết chất nhầy trong ruột tăng.
• Không có sự khác biệt về cấu trúc niêm mạc hay tính thấm của ruột non và kết tràng.

Các tác giả chỉ ra rằng tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy cao hơn ở heo nhóm có lượng ăn vào CAO sẽ có nguồn gốc cơ học, không phải do nhiễm trùng và không nhất thiết phải điều trị bằng kháng sinh. Các chuyên gia cho rằng cho rằng nồng độ protein giai đoạn cấp tính cao hơn có liên quan đến quá trình viêm bắt nguồn từ các yếu tố kháng dinh dưỡng được cung cấp trong chế độ ăn và việc sản xuất nhiều chất nhầy ruột hơn được giải thích là cơ chế bảo vệ ruột của heo con. Các tác giả kết luận rằng heo con ở nhóm có lượng ăn vào CAO có năng suất tốt hơn và tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy cao hơn không nhất thiết phải điều trị bằng kháng sinh.

Nghiên cứu này rất thú vị nhưng vẫn còn một số điểm chưa rõ ràng cần làm sáng tỏ trước khi áp dụng kết luận vào thực tế:

1. Không rõ mức độ tác động của việc nuôi heo con riêng lẻ đến các kết quả nghiên cứu.

2. Cần nghiên cứu sâu hơn về quá trình heo con ăn trong bốn ngày đầu sau cai sữa. Ở cùng một mức lượng ăn vào, thời gian bỏ ăn ngắn hay dài có thể ảnh hưởng đến các quá trình tiêu hóa tiếp theo. Đây là một yếu tố rất quan trọng vì nó là cơ sở để phân loại heo con thành nhóm có lượng ăn vào CAO (HIGH-intake) và THẤP (LOW-intake).

3. Việc không sử dụng một khẩu phần ăn đồng nhất khiến tác động của chế độ ăn chưa được làm rõ, đặc biệt là sự khác biệt về mức protein giữa các khẩu phần có thể ảnh hưởng đến kết quả.

4. Mặc dù tiêu chảy ở nhóm heo có lượng ăn vào CAO (HIGH-intake) chủ yếu do nguyên nhân cơ học, nhưng thực tế là tất cả heo bị tiêu chảy đều được điều trị bằng kháng sinh, điều này khiến chúng ta không thể đánh giá được diễn biến của bệnh nếu không có sự điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Bình luận trên trang trại, bởi Josep Casanovas

Các tác giả đã mô tả rõ ràng và súc tích rằng thời điểm cai sữa là giai đoạn heo con phải đối mặt với hàng loạt thay đổi sinh lý, môi trường, xã hội và dinh dưỡng, tạo ra một tình huống căng thẳng nghiêm trọng. Họ cũng đã đúng khi nhấn mạnh rằng heo con thường giảm lượng ăn vào trong giai đoạn này.

Mặc dù nhận thức rõ mức độ nhạy cảm của giai đoạn cai sữa, họ vẫn quyết định nuôi nhốt heo con riêng lẻ, điều này chỉ làm gia tăng căng thẳng. Đối với loài động vật sống theo bầy đàn như heo, sự cô lập tạo ra trạng thái stress nghiêm trọng, khiến chúng cảm thấy bị bỏ rơi và bất lực. Điều này cũng giống như việc giam cầm tù nhân trong phòng biệt giam – một hình thức trừng phạt khắc nghiệt nhất, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần.

Tình trạng căng thẳng này càng trầm trọng hơn khi heo con được nuôi ở nhiệt độ 23°C vào ngày cai sữa đầu tiên, sau đó giảm dần xuống 21°C vào cuối giai đoạn thí nghiệm. Trong khi đó, heo được nuôi theo nhóm có thể tự giữ ấm bằng cách nằm sát nhau, giúp chống lại cái lạnh tốt hơn.

Một điều đáng ngạc nhiên khác trong nghiên cứu này là để mô phỏng điều kiện trang trại thương phẩm, các tác giả đã cố tình làm cho các điều kiện vệ sinh trở nên tồi tệ hơn bằng cách trét phân tươi pha loãng lên thành chuồng. Điều này không phản ánh đúng thực tế sản xuất mà tôi biết, vì các trang trại hiện đại luôn cố gắng đảm bảo điều kiện vệ sinh tốt nhất có thể.

Việc heo con ngừng ăn ngay sau cai sữa là điều bình thường. Nhưng khi thích nghi với môi trường mới, chúng sẽ bắt đầu ăn và uống trở lại. Mục tiêu quan trọng trong chăn nuôi là rút ngắn tối đa thời gian nhịn ăn này. Heo con nuôi theo nhóm sẽ thích nghi nhanh hơn, vì heo có khả năng học hỏi bằng cách quan sát đồng loại.

Sau khi thời gian nhịn ăn kết thúc, heo sẽ đói, chúng sẽ có cảm giác thèm ăn. Khi bú, chúng có xu hướng bú một lần một giờ, trung bình 24 lần một ngày, vì vậy cảm giác đói sẽ nhanh chóng biến mất khi chúng ở cùng mẹ và anh chị em của mình.

Một trong những yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến độ đặc của phân là tốc độ vận chuyển trong ruột. Chỉ số này phụ thuộc trực tiếp vào lượng thức ăn ăn vào.

• Ở những động vật ăn ít, quá trình vận chuyển chậm hơn, do đó quá trình tiêu hóa chậm hơn nhiều và phân có độ đặc quánh. Người chăn nuôi thường liên kết sự hiện diện của phân cứng với sự hiện diện của sốt. Khi động vật bị bệnh, chúng ngừng ăn và hậu quả là chúng thường bị táo bón.
• Ở những loài động vật ăn nhiều, quá trình vận chuyển diễn ra nhanh nên quá trình tiêu hóa không hoàn toàn hiệu quả và phân có độ mềm hơn bình thường; biểu hiện là mềm hoặc thậm chí là tiêu chảy.

Thực tế là sau khi cai sữa, heo con trải qua một giai đoạn nhịn ăn ngắn, sau đó nhanh chóng bước vào giai đoạn tập ăn, với lượng tiêu thụ tăng lên đáng kể khi chuyển hoàn toàn sang thức ăn rắn. Điều này khiến tiêu chảy cơ học thường xuất hiện trong khoảng 3 đến 5 ngày đầu sau cai sữa, như tác giả bài viết đã lưu ý. Trong trường hợp này, không cần can thiệp quá vội vàng, vì sau giai đoạn này, heo con thường có khả năng tự điều chỉnh. Khả năng này được phát huy tốt hơn khi heo được nuôi theo nhóm.

Điều kiện môi trường lạnh làm tăng lượng ăn vào, do đó tình trạng này có thể kéo dài hơn dự kiến.

Việc sử dụng kháng sinh không được khuyến nghị trong trường hợp tiêu chảy cơ học do tác động tiêu cực đến hệ vi sinh đường ruột và nguy cơ gây kháng kháng sinh.

Một cách để phân biệt tiêu chảy cơ học với tiêu chảy do các tác nhân gây bệnh khác là dựa vào triệu chứng lâm sàng và màu sắc của phân. Heo bị tiêu chảy cơ học thường không có triệu chứng lâm sàng và màu phân giống như phân bình thường. Trong trường hợp tiêu chảy do tác nhân gây bệnh, heo sẽ có triệu chứng rõ ràng, thậm chí có thể chết, và màu phân thường khác với phân bình thường.

Các tác giả đã trình bày một nghiên cứu với quá nhiều hạn chế, khiến nó khó mang lại lợi ích thực tiễn cho người chăn nuôi. Rõ ràng, nếu tôi là một con heo trong thí nghiệm này, đây chắc chắn không phải là điều tôi mong muốn.