Quản lý sinh sản: Kích thích cho heo lên giống

Lựa chọn và quản lý heo nái hậu bị

Heo nái hậu bị thay thế là một khoản đầu tư tốn kém và cần được quản lý tốt để đảm bảo khả năng sinh sản cũng như tuổi thọ sản xuất. Thông thường, một heo nái hậu bị cần đẻ ít nhất ba lứa đẻ tốt để có thể bù đắp chi phí đầu tư ban đầu. Sau đó, mỗi lứa tiếp theo sẽ mang lại lợi nhuận gia tăng.

Quản lý khả năng sinh sản của heo hậu bị bắt đầu từ chuồng đẻ, bằng cách xác định heo hậu bị thay thế tiềm năng. Heo hậu bị tương lai nên được chọn từ các lứa lớn (ví dụ: ≥ 12 con sơ sinh sống) vì nái mẹ của chúng đã thể hiện khả năng sinh sản tốt. Tuy nhiên, để phát huy tối đa tiềm năng sinh sản của mình, heo hậu bị nên được nuôi trong các lứa nhỏ hơn (ví dụ: < 8 con). Điều này giúp chúng có cơ hội tiếp cận sữa đầu tốt hơn, không chỉ tăng cường miễn dịch thụ động mà còn có thể giúp rút ngắn thời gian thành thục tính dục và tăng số con trong lứa đẻ đầu tiên. Ngoài ra, cần theo dõi tốc độ tăng trọng bình quân ngày (ADG) của heo hậu bị đến khi dậy thì để tránh các thay đổi đột ngột. Những con hậu bị có trọng lượng > 130 kg trước 175 ngày tuổi có nguy cơ bị loại thải cao hơn do vấn đề về chân, trong khi những con < 130 kg ở ≥ 240 ngày tuổi lại quá nhỏ, làm giảm khả năng sống sót trong đàn.

Tại sao cần kích thích cho heo lên giống?

Việc xác định chính xác thời điểm hậu bị sẵn sàng phối giống là yếu tố quan trọng trong quản lý đàn hậu bị hiệu quả. Nếu không có đủ số lượng hậu bị sẵn sàng phối trong một tuần phối giống bất kỳ, mục tiêu phối giống có thể không đạt được, dẫn đến tình trạng ô chuồng đẻ trống – một sự lãng phí rất tốn kém. Để đảm bảo tính đồng nhất và dự đoán được số lượng hậu bị có sẵn, cần áp dụng các biện pháp kích thích heo hậu bị lên giống sớm và điều chỉnh thời điểm động dục để đồng bộ với kế hoạch phối giống.

Làm thế nào để kích thích cho heo lên giống sớm hơn?

Phương pháp phổ biến nhất để kích thích heo lên giống là cho heo tiếp xúc với nọc (heo đực giống), phương pháp này đã được Rob Knox đề cập trong một bài viết trước đây trên trang 333. Phương pháp “tiêu chuẩn vàng” là di chuyển heo hậu bị đến gần heo nọc hàng ngày. Nhược điểm của phương pháp này: Cần nhiều nhân công để di chuyển heo hậu bị mỗi ngày. Hầu hết heo hậu bị sẽ lên giống đồng loạt trong một khoảng thời gian ngắn, trong khi chỉ cần một số ít hậu bị được phối giống mỗi tuần. Để chống lại điều này, hãy sử dụng phương pháp tiếp xúc với heo đực giống 24/7 từ khoảng 20-24 tuần (tức là tuổi xuất chuồng), được nuôi chung với heo đực giống đã triệt sản hoặc tiếp xúc qua hàng rào. Heo đực giống được nuôi trong chuồng nên ở độ tuổi khoảng 10 tháng, trong khi heo đực giống tiếp xúc qua hàng rào có thể lớn hơn nhiều nếu muốn. Loại bỏ heo đực giống ở tuần thứ 27-28 và bắt đầu tiếp xúc hàng ngày. Động dục tuổi thành thục sau đó sẽ phân bố rộng rãi hơn (xem Hình 1).

• Nếu hậu bị động dục trong vòng 14 ngày: Bỏ qua chu kỳ này, phối giống ở lần động dục tiếp theo.
• Nếu động dục sau 14 ngày: Tiến hành phối giống ngay.
• Nếu không có biểu hiện động dục sau 21 ngày: Loại thải hậu bị này khỏi đàn.

Điều thú vị là việc nuôi dưỡng trong lứa nhỏ và tiếp xúc với heo nọc từ khoảng 20 tuần tuổi có tác động đáng kể đến việc cải thiện khả năng sinh sản của heo hậu bị cũng như tăng tuổi thọ sản xuất trong đàn.

Sử dụng hormone để kích thích heo lên giống

Nếu việc tiếp xúc với heo đực không mang lại kết quả mong muốn, chẳng hạn trong những tháng nóng, có thể sử dụng gonadotrophin để kích thích động dục. Các hormone này bao gồm:

• Equine chorionic gonadotrophin (eCG): Chủ yếu có hoạt tính tương tự hormone kích thích nang trứng (FSH), nhưng cũng có một phần tác dụng giống hormone tạo hoàng thể (LH).
• Human chorionic gonadotrophin (hCG): Chỉ có hoạt tính tương tự LH.

Ở heo, LH đóng vai trò kích thích chính giúp các nang trứng có kích thước trung bình phát triển đến giai đoạn rụng trứng, khác với bò, nơi FSH (hoặc eCG) có thể kích thích nang trứng phát triển đến khi rụng trứng. Do đó, để kích thích lên giống ở heo nái, cần sử dụng cả eCG và hCG, mặc dù eCG có thể có hiệu quả đối với heo nái sau cai sữa.

Liều lượng hormone thường sử dụng:

• Heo hậu bị: 400 IU eCG + 200 IU hCG.
• Vô sinh theo mùa ở heo nái nhưng không phải heo hậu bị: 400 IU eCG + 400 IU hCG có thể mang lại hiệu quả tốt hơn.

Sau khi điều trị, heo nái thường sẽ có biểu hiện động dục trong vòng 4 đến 6 ngày.

Nếu sử dụng hormone, thời điểm sử dụng sẽ phụ thuộc vào lý do bạn sử dụng chúng.

Không đủ số lượng nái để phối giống trong một tuần nhất định

Nếu dự đoán sẽ có ô chuồng đẻ trống trong tương lai (điều này rất tốn kém), có thể áp dụng một số biện pháp. Tiêm hormone cho những heo hậu bị chưa đến tuổi dậy thì (ví dụ, ngay cả khi chúng chỉ 140-150 ngày tuổi). Nếu phối giống thành công, lứa đẻ đầu có thể nhỏ hơn bình thường, nhưng điều này vẫn tốt hơn so với việc không có lứa đẻ nào. Sau khi cai sữa, nên loại thải heo nái này.

Có quá nhiều heo hậu bị già nhưng không có biểu hiện động dục?

Nếu gặp tình trạng này, có thể xảy ra một trong các khả năng sau:

• Heo hậu bị có chu kỳ động dục "im lặng" (rất hiếm khi xảy ra).
• Heo có chu kỳ động dục nhưng không được phát hiện (nhiều khả năng nhất).
• Heo thực sự không động dục (có thể xảy ra).

Nếu một con heo hậu bị đang trong chu kỳ sinh sản, nó sẽ không phản ứng với gonadotrophin. Trên thực tế, nó có thể rụng trứng, nhưng progesterone đã có sẵn trong máu sẽ hoàn toàn ức chế hành vi động dục, khiến nó không biểu hiện ra bên ngoài và không phản ứng với kích thích.

Nếu heo thực sự không động dục, gonadotrophin có thể kích thích để động dục. Điều này được minh họa rõ ràng trong Bảng 2, nơi các heo hậu bị không biểu hiện động dục được đưa đi giết mổ và kiểm tra buồng trứng để xác nhận tình trạng sinh sản của chúng. Kết quả cho thấy 60% số heo hậu bị không động dục thực tế vẫn có chu kỳ sinh sản. Điều này nhấn mạnh rằng, dù sử dụng kích thích bằng heo nọc hay hormone gonadotrophin, việc quản lý phát hiện động dục hiệu quả là yếu tố then chốt.

Stancic và cs. (2011)

Theo nguyên tắc chung, Hình 2 cung cấp một sơ đồ quyết định liên quan đến số phận của nái hậu bị được điều trị bằng hormone để gây động dục.

Điều quan trọng cần lưu ý là hầu hết nái hậu bị sẽ có tiềm năng trở thành nái cao sản. Quy trình lựa chọn được thiết kế để loại bỏ những nái hậu bị có khả năng sinh sản kém nhất và thúc đẩy năng suất của những nái hậu bị còn lại để chúng có thể thể hiện tiềm năng sinh sản của mình.